Beleid
4.1 TIP: Moedig Outreachend sociaal werk aan
Degelijk Outreachend sociaal werk slaagt er in met doelgroepen te werken die niet of weinig bereikt worden. Niemand wint er bij als er groepen niet bereikt worden of enkel eenzijdig (bijvoorbeeld repressief) bereikt worden. Het is erg belangrijk dat elke burger het gevoel heeft ‘deel uit te maken’ van de maatschappij en mee te tellen. Er gaat een enorme preventieve kracht uit van deze werkvorm. Mensen die het gevoel hebben mee te tellen hebben een veel kleinere kans om te radicaliseren en om antisociaal gedrag te stellen.
Deze werkvorm mag niet gezien worden als iets dat haaks staat op een veiligheidsbeleid. De visie van waaruit vertrokken wordt verschilt inderdaad grondig, veiligheid is geen doel op zich van outreachend sociaal werk. Waarschijnlijk net daardoor levert deze sociale werkvorm een niet te onderschatten positieve bijdrage aan de veiligheid in een stad of buurt.
"Als vindplaatsgerichte jeugdwerker is het in de eerste plaats mijn taak om te luisteren naar groepen jongeren. Bij geïsoleerde groepen merkte ik al heel snel dat zij geen positieve binding meer hadden met Lokeren. Lokeren was voor hen een saaie stad, waar weinig tot geen vrijetijdsactiviteiten georganiseerd werden die zij leuk vinden of waar ze zich welkom voelden. Lokeren was voor hen de stad waar de zero-tollerantie nog steeds heerst, waar zij geviseerd werden door de talrijke camera's, waar ze meermaals per dag gecontroleerd werden door politie zonder iets gedaan te hebben, waar ze wegens overlastklachten van voetbalpleintjes weggestuurd werden, waar ze wegens hun afkomst nooit aan een job geraakten ... Die negatieve beeldvorming en repressieve benadering van die jongeren, maakte hen wantrouwig, kwaad en moedeloos. Niemand van die jongeren had ook maar een sprankeltje hoop dat er enige verandering zou komen. De enige oplossing die ze zelf zagen was het creeëren van een 'no go-zone' door iemand van de politie neer te schieten of enorm veel geld verdienen door het dealen van drugs, zodat ze alles zouden kunnen kopen wat ze willen.
Het heeft me heel wat inspanning en tijd gevergd eer ik het vertrouwen kreeg van die jongeren. Eenmaal we een degelijke vertrouwensband hadden, ben ik met hun verhalen aan de slag gegaan. Stap voor stap hebben we samen gezocht naar positieve manieren om met hun ongenoegen om te gaan en hun kwaadheid te kanaliseren. Ze wilden hun verhaal op een positieve manier brengen naar
beleidsmakers en de Lokerse bevolking. Ze wilden dat hun stem gehoord werd. Dit hebben we gedaan via persartikels, via het opzetten van stand up-comedy-, rap- en filmprojecten en het aanbieden van vormingssessies voor trekkersfiguren.
Als ik nu, na 6 jaar werken, kijk naar die jongeren, dan zie ik een positieve evolutie. Velen van hen zijn sterker geworden, hebben een positief zelfbeeld en hebben het gevoel om grip te hebben op hun leven. Ze zetten zich in voor hun stad, hun wijk. Ze voelen zich welkom in de jeugdhuizen, in het sportcomplex, op de jeugdraad of op fuiven. Enkelen organiseren activiteiten voor andere jongeren. Sommigen studeren verder na een moeilijk traject in het middelbaar, anderen hebben een job gevonden.
En dit door te luisteren en hen au serieux te nemen."
Link filmpje ‘actie 91-60’: http://www.youtube.com/watch?v=866LKHNtEQg
Met dit lied denken we vooruit,
Tijd voor verandering en dat is een factor die ik aanduid.
Begin met iedereen gelijk te behandelen,
Want we nemen het initiatief en laten de tijd kantelen. Hoe kunnen we hogerop geraken,
Als jullie ons constant kraken
En als laatste zin neem ik in de mond,
de tijd is voorbij dat de Marokkaan laag stond.”
4.2 TIP: Kijk ook naar kwalitatieve criteria bij het evalueren
Bij het evalueren en beoordelen van (outreachende) projecten wil men graag een zicht krijgen op het bereik, op het aantal geplande activiteiten, op het aantal doorverwijzingen,... We willen het belang van deze kwantitatieve elementen zeker niet ontkennen. Ze geven een eerste zicht op wat een project bereikt en ze zijn meetbaar. We geven organisaties en werkers ook de raad om deze zaken goed te documenteren en bij te houden.
Toch willen we er de aandacht op vestigen dat deze cijfers niet het hele verhaal brengen. Het is belangrijk om ook te kijken naar meer kwalitatieve elementen. Heel wat resultaten van sociale projecten laten zich niet in cijfers vatten. Zaken zoals de mate waarin het leven van gasten verbeterd is dankzij het contact met de outreachende werker, zijn erg moeilijk meetbaar te maken. De mate waarin de aanwezigheid van een outreachende werker bijdraagt aan een groter veiligheidsgevoel, een grotere tevredenheid bij de doelgroep of verbetering van de kansen op de arbeidsmarkt zijn niet kwantitatief meetbaar te maken.
Daarnaast kunnen te hoge kwantitatieve eisen vanuit het beleid er voor zorgen dat de kwaliteit van een project of werking erop achteruit gaat. Wie bijvoorbeeld verplicht wordt om op jaarbasis 100 mensen te begeleiden, gaat zijn/haar tijd strikt moeten verdelen en kan zich niet veroorloven om op het tempo van de gasten zelf te werken. Dit gaat ten koste van presentie in de leefwereld, diepgang
in gesprekken, langdurige begeleidingsprocessen, samen plezier maken,... Kortom, op deze manier wordt de druk verhoogd op mensen die net nood hebben aan minder druk.
We raden dus aan om naast de (haalbare) cijfers ook het kwalitatief aspect mee in rekening te nemen. Zaken zoals getuigenissen van de doelgroep, verhalen uit het concrete werkveld of filmpjes kunnen deze kwalitatieve dimensie tastbaarder maken. Een subsidiërende overheid kan expliciet vragen naar deze elementen in aanvulling op de cijfergegevens, dit kan een duidelijker en dieper beeld geven van het project of de organisatie.
4.3 TIP: Zorg voor structurele ondersteuning
Met de huidige besparingstendensen wordt er geregeld beknibbeld op sociale initiatieven. Dit kan vanuit beleidsoogpunt op korte termijn voor een aantal besparingen zorgen in de uitgaven. Er dient echter ook gedacht te worden aan de bijkomende kosten die dergelijke besparingen te weeg kunnen brengen. Een goede outreachende werking zorgt ervoor dat meer mensen zich een onderdeel voelen van de samenleving. De grote preventieve werking hiervan en de kostenbesparing hierdoor op andere terreinen wordt vaak over het hoofd gezien. Besparen op goede outreachende projecten betekent op die manier een vergroting van kosten op andere domeinen. Denk hierbij aan bijkomende kosten voor het politieapparaat, verhoogde werkloosheid (door verlies van jobs in de sociale sector, maar ook door het wegvallen van de activerende effecten door gedegen maatschappelijk werk) en verhoogde kosten van de gezondheidszorg.
Het is inderdaad verstandig dat er vanuit beleidsoogpunt in besparingstijden naar sociale organisaties wordt gekeken, maar dan wel als katalysator en niet als bron.
De meeste Outreachende werkingen zijn vrij nieuw. Heel wat van deze werkingen werden opgestart met impuls- of projectmiddelen. Ookal hebben heel wat van deze werkingen hun maatschappelijke (én economische) meerwaarde reeds bewezen, toch blijft het moeilijk om aan structurele middelen te raken. Deze middelen zijn echter noodzakelijk om de continuïteit en efficiëntie van deze
werkingen te garanderen. Zonder structurele middelen kunnen zijn geen zekerheid bieden aan hun werknemers en aan hun doelpubliek. De sterkte van de werkvorm is de relatie en het vertrouwen dat met het doelpubliek wordt opgebouwd. De opgebouwde vertrouwensband gaat verloren als een outreachende werking ermee ophoudt, zo wordt ook een belangrijke investering weggegooid.
4.4 TIP: Werk samen
We raden (lokale) beleidsmakers aan om een goed contact te onderhouden outreachende werkingen. Zij hebben tal van signalen over de doelgroep waar ze mee werken. Deze informatie kan een bestuur helpen om een beleid op maat van de mensen te maken. Via de outreachers komen beleidsmensen in contact met mensen wiens wensen en signalen vaak minder luid doorklinken in het publieke debat. Hoe beter en breder beleidsmensen geïnformeerd zijn, hoe beter zij hun beleid kunnen vorm geven.
Outreachers zijn gedroomde sleutelfiguren om in contact te komen met moeilijk bereikbare doelgroepen. We moedigen beleidsmensen aan om 1e lijnswerkers te contacteren en hen uit te nodigen op overlegmomenten.
De outreachende werkingen kunnen eveneens een belangrijke rol spelen in de toeleiding naar andere werkingen. Zij verhogen mee de doeltreffendheid van bestaande initiatieven zoals OCMW, VDAB, CGG, ... door mensen toe te leiden. Outreachers zorgen ervoor dat hun gasten op de hoogte zijn van de verschillende initiatieven die hen verder kunnen helpen en gaan indien nodig de gast begeleiden in de eerste stappen naar deze organisaties.
4.5 TIP: Maak gebruik van signalen
Outreachend sociaal werk bezit een schat aan informatie uit de eerste hand over de doelgroep waar ze mee werken. Ze verzamelen, bundelen en documenteren de signalen die ze in het werken met de doelgroep verzamelen. Vervolgens worden de signalen doorgegeven aan andere organisaties, koepels en beleidsvertegenwoordigers. Dit kan op verschillende manieren gebeuren: aan de hand van signalennota’s, mailings, op overlegmomenten, aan de hand van een filmpje, noem maar op. In de praktijk zien we dat de signalen toch niet steeds belanden waar ze moeten belanden. We geven beleidsmensen dan ook de raad om zelf actief naar signalen te vragen. Nodig bijvoorbeeld outreachers uit op een vergadering of overlegmoment. Vaak kunnen zij ook vertegenwoordigers van de doelgroep mee aan de tafel brengen.
Waar outreachers actief zijn is er een potentieel om zonder veel omwegen in contact te komen met burgers wiens stem vaak niet gehoord wordt. Maak gebruik van dat potentieel.
